Фридрих Алберт Мориц Шлик (на немски: Friedrich Albert Moritz Schlick) е германски физик и философ, направление логически позитивизъм.

Мориц Шлик
Friedrich Albert Moritz Schlick
германски физик и философ
Мориц Шлик през 1930 г.
Мориц Шлик през 1930 г.
Роден
Починал
22 юни 1936 г. (54 г.)
Виена, Федерална държава Австрия
ПогребанВиена, Австрия
Религияюдаизъм
Националност Германия
Учил вЛозански университет
Хайделбергски университет
Хумболтов университет на Берлин
Философия
РегионЗападна философия
ШколаЛогически позитивизъм
ПовлиянЕрнст Мах, Лудвиг Витгенщайн, Бертран Ръсел, Макс Планк
ПовлиялАлберт Айнщайн, Курт Гьодел
Мориц Шлик в Общомедия

Живот редактиране

Роден е на 14 април 1882 година в Берлин, Германия, в богато семейство. Следва природни науки и математика в Хайделбергския университет, в Лозанския и в Хумболтовия университет в Берлин. През 1904 г. защитава дисертацията си по физика под ръководството на Макс Планк.

През 1907 г. се жени за американката Бланш Харди и от есента същата година следва два семестра психология в Цюрихския университет. От 1911 до 1921 г. преподава философия в университета в Росток, като през 1917 получава титлата професор. Сприятелява се с Алберт Айнщайн. През 1921 г. е редовен професор по философия на природата в университета на Кил.

От 1922 г. ръководи Философския факултет на Виенския университет, където през 1924 г. създава „Виенския кръг“.

На 22 юни 1936 г. Шлик е застрелян пред Виенския университет от бившия си студент Ханс Нелбьок, който защитава дипломна работа при него през 1931 г. и го тероризира и заплашва два пъти оттогава.


Библиография редактиране

  • Über die Reflexion des Lichtes in einer inhomogenen Schicht, Diss. Berlin 1904.
  • Lebensweisheit. Versuch einer Glückseligkeitslehre. Becksche Verlagsbuchhandlung, München 1908.
  • Das Grundproblem der Ästhetik in entwicklungsgeschichtlicher Bedeutung. In: Archiv für die gesamte Psychologie 14, 1909, S. 102 – 132.
  • Die Grenze der naturwissenschaftlichen und philosophischen Begriffsbildung. In: Vierteljahrsschrift für wissenschaftliche Philosophie und Soziologie. Jg. 34, 1910, S. 121 – 142.
  • Das Wesen der Wahrheit nach der modernen Logik. In: Vierteljahrsschrift für wissenschaftliche Philosophie und Soziologie. Jg. 34, 1910, S. 386 – 477.
  • Gibt es intuitive Erkenntnis?. In: Vierteljahrsschrift für wissenschaftliche Philosophie und Soziologie. Jg. 37, 1913, S. 472 – 488.
  • Die philosophische Bedeutung des Relativitätsprinzips. In: Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik. 159, 1915, S. 129 – 175.
  • Idealität des Raumes, Introjektion und psychophysisches Problem. In: Vierteljahrsschrift für wissenschaftliche Philosophie und Soziologie. Jg. 40, 1916, S. 230 – 254.
  • Raum und Zeit in der gegenwärtigen Physik. Zur Einführung in das Verständnis der allgemeinen Relativitätstheorie. In: Die Naturwissenschaften Jg. 5, 1917, S. 161 – 167, 177 – 186.
  • Erscheinung und Wesen (Vortrag in Berlin 1917). In: Kant-Studien 23, 1918, S. 188 – 208.
  • Allgemeine Erkenntnislehre. Verlag von Julius Springer, Berlin 1918. (2. Auflage 1925)
  • Raum und Zeit in der gegenwärtigen Physik. Zur Einführung in das Verständnis der allgemeinen Relativitätstheorie. Verlag von Julius Springer, Berlin 1919. (4. Auflage 1922)
  • Naturphilosophische Betrachtungen über das Kausalprinzip. In: Die Naturwissenschaften, Jg. 8, 1920, S. 461 – 474.
  • Einsteins Relativitätstheorie. In: Mosse Almanach, 1921, S. 105 – 123.[1]
  • Kritizistische oder empiristische Deutung der neuen Physik? In: Kant-Studien. 26, 1921, S. 91 – 111.
  • Hermann von Helmholtz. Schriften zur Erkenntnistheorie. Hrsg.: Moritz Schlick & Paul Hertz. Springer, Berlin 1921.
  • Helmholtz als Erkenntnistheoretiker (Vortrag n Berlin 1921). In: Helmholtz als Physiker, Physiologe und Philosoph. Karlsruhe 1922, S. 29 – 39.
  • Die Relativitätstheorie in der Philosophie. (Vortrag in Leipzig 1922). In: Verhandlungen der Gesellschaft Deutscher Naturforscher und Ärzte, 87, Leipzig 1922, S. 58 – 69.
  • Naturphilosophie. In: Max Dessoir (Hg.), Die Philosophie in ihren Einzelgebieten. (Lehrbuch der Philosophie, II). Berlin 1925, S. 395 – 492.
  • Erleben, Erkennen, Metaphysik. In: Kant-Studien. 31, 1926, S. 146 – 158. Nachgedruckt (mit einer Ergänzung in der Fußnote auf Seite 7) in dem Band „Gesammelte Aufsätze 1926–1936“ S. 1 – 17.
  • Vom Sinn des Lebens. In: Symposion. Philosophische Zeitschrift für Forschung und Aussprache. Jg. 1, 1927, S. 331 – 354.
  • Erkenntnistheorie und moderne Physik. In: Scientia 45, 1929, S. 307 – 316.
  • Die Wende der Philosophie. In: Erkenntnis I 1930, S. 4 – 11.
  • Fragen der Ethik. (=Schriften der wissenschaftlichen Weltauffassung, 4). Verlag von Julius Springer, Wien 1930.
  • The Future of Philosophy. In: Proceedings of the Seventh International Congress of Philosophy/Oxford 1930, London 1931, S. 112 – 116.
  • Die Kausalität in der gegenwärtigen Physik. In: Die Naturwissenschaften 19, 1931, S. 145 – 162.
  • Gibt es ein Materiales Apriori? (Vortrag in Wien 1930). In: Wissenschaftlicher Jahresbericht der Philosophischen Gesellschaft an der Universität zu Wien für das Vereinsjahr 1931/32, Wien 1932, S. 55 – 65.
  • The Future of Philosophy (Vortrag in Stockton, Cal.). In: College of the Pacific Publications in Philosophy I, 1931, S. 45 – 62.
  • A new Philosophy of Experience (Vortrag in Stockton, Cal.). In: College of the Pacific Publications in Philosophy I, 1931, S. 63 – 78.
  • Causality in Everyday Life and Recent Science (Vortrag in Berkeley, Cal.). In: University of California Publications in Philosophy XV, 1932, S. 99 – 125.
  • Positivismus und Realismus. In: Erkenntnis 3, 1932, S. 1 – 31.
  • Über das Fundament der Erkenntnis. In: Erkenntnis 4, 1934, S. 79 – 99.
  • Philosophie und Naturwissenschaft. (Vortrag in Wien 1929). In: Erkenntnis 4, 1934, S. 379 – 396.
  • Über den Begriff der Ganzheit. In: Erkenntnis 5, 1934, S. 52 – 55.
  • Ergänzende Bemerkungen über P. Jordans Versuch einer quantentheoretischen Deutung der Lebenserscheinungen. In: Erkenntnis 5, 1934, S. 181 – 183.
  • Über den Begriff der Ganzheit (Vortrag in Wien). In: Wissenschaftlicher Jahresbericht der Philosophischen Gesellschaft an der Universität zu Wien für die Vereinsjahre 1933/34 und 1934/35, Wien 1935, S. 23 – 37.
  • Facts and Propositions. In: Analysis 2, 1935, S. 65 – 70.
  • Unanswerable Questions? In: The Philosopher 13, 1935, S. 98 – 104.
  • De la Relation entre les Notions Psychologiques et les Notions Physiques. In: Revue de Synthèse 10, 1935, S. 5 – 26.
  • Sind Naturgesetze Konventionen? In: Actes du Congrès International de Philosophie Scientifique, Paris 1935, IV: Induction et Probabilité (= Actualités Scientifiques et Industrielles 391), Paris 1936, S. 8 – 17. 2, 1935, S. 65 – 70.
  • Gesetz und Wahrscheinlichkeit In: Actes du Congrès International de Philosophie Scientifique, Paris 1935, IV: Induction et Probabilité (= Actualités Scientifiques et Industrielles 391), Paris 1936, S. 8 – 17. 2, 1935, S. 46 – 57.
  • Meaning and Verification. In: The Philosophical Review 45, 1936, S. 339 – 369.
  • Über den Begriff der Ganzheit. In: Actes du Huitième Congrès International de la Philosophie à Prague, 2-7 September 1934 Prag 1936, S. 85 – 99.
  • Quantentheorie und Erkennbarkeit der Natur. In: Erkenntnis 6, 1937, S. 317 – 326.
  • L'École de Vienne et la Philosophie Traditionelle. In: Travaux du lXème Congrès IOnternational de Philosophie, IV: L'Unité de la Science: la Méthode et les Méthodes (=Actualités Scientifiques et Industrielles 533), Paris 1937, S. 199 – 107.
  • Gesammelte Aufsätze 1926-1936. Gerold & Co., Wien 1938. Online Archive
  • Grundzüge der Naturphilosophie, hg. von W. Hollitscher und J. Rauscher, Wien 1948.
  • Die Probleme der Philosophie in ihrem Zusammenhang. Suhrkamp Verlag, Frankfurt 1986.
  • Moritz Schlick Gesamtausgabe. Springer Verlag, Wien/ New York 2006 ff. — Annähernd vollständige Autorenkopie von Bd. I/1, I/2, I/3, I/5, I/6

Източници редактиране

  1. Wettbewerbsbeitrag für Scientific American; zum Hintergrund siehe S. 31ff in: Fynn Ole Engler, Moritz Schlick und Albert Einstein, MPI für Wissenschaftsgeschichte, 2006
  • Fynn Ole Engler, Mathias Iven: Moritz Schlick in Rostock. Weiland, Rostock 2007, ISBN 978-3-87890-123-2.
  • Fynn Ole Engler, Mathias Iven: Moritz Schlick. Leben, Werk und Wirkung. Parerga, Berlin 2008, ISBN 978-3-937262-82-6.
  • Mathias Iven: Moritz Schlick. Die frühen Jahre (1882 – 1907). Parerga, Berlin 2008, ISBN 978-3-937262-84-0.
  • Volker Gadenne: Wirklichkeit, Bewusstsein und Erkenntnis. Zur Aktualität von Moritz Schlicks Realismus. Koch, Rostock, 2003, ISBN 3-937179-01-1.
  • Friedrich Stadler, Hans Jürgen Wendel, Edwin Glassner: Stationen. Dem Philosophen und Physiker Moritz Schlick zum 125. Geburtstag. Springer, Wien 2009, ISBN 978-3-21171-581-9
  • Matthias Neuber: Schlick, Moritz. In: Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 23, Duncker & Humblot, Berlin 2007, ISBN 978-3-428-11204-3, S. 78 – 80 (Digitalisat).
  • Bernd Kettern: Schlick, Moritz. In: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Band 9, Bautz, Herzberg 1995, ISBN 3-88309-058-1, Sp. 280 – 282.

Външни препратки редактиране